TPP là gì? Cơ hội – Thách thức Cạnh tranh với hàng nước ngoài?

Hiệp định TPP là một trong những hiệp định kinh tế quan trọng của Thế Giới do bốn Quốc gia Brunei, Chile, New Zealand, Singapore sáng lập vào những năm 2005. Việt Nam là một trong những Quốc Gia tham gia hiệp định này. Vậy hiệp định TPP là gì? Phạm vi, những cơ hội, thách thức, cũng như những thay đổi đến hiện nay ra sao. Hãy cùng ECCI tìm hiểu trong bài viết này nhé!

TPP là gì?

TPP là cách viết tắt của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (Trans-Pacific Partnership Agreement) một hiệp định thỏa thuận thương mại tự do được ký kết được ký kết giữa 12 nước vào ngày 4 tháng 2 năm 2016 tại Auckland, New Zealand sau 5 năm đàm phán với mục đích hội nhập các nền kinh tế thuộc khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Khởi đầu thỏa thuận là bốn Quốc gia Brunei, Chile, New Zealand, Singapore ký vào ngày 03/062005 và có hiệu lực ngày 28/02/2006. Hiện nay có tổng 12 quốc gia tham gia hiệp định này bao gồm: Brunei, Chile, New Zealand, Singapore, Úc, Việt Nam, Peru, Malaysia, Mexico, Canada, Nhật Bản.

Việt Nam đã chính thức ký kết TPP vào ngày 04/02/2016 và TPP sẽ bắt đầu có hiệu lực vào 04/02/2018.

Dấn thân vào TPP

TPP đang là từ khóa được tìm kiếm nhiều nhất từ khi Bộ trưởng Thương mại của 12 nước tham gia đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (gọi tắt là TPP) gồm Australia, Brunei Darussalam, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam đã tuyên bố kết thúc đàm phán. Hiệp định này mở ra cho Việt Nam rất nhiều cơ hội nhưng cũng không ít phần thách thức. Vậy liệu chúng ta có dám “dấn thân” vào không?

Phạm vi

TPP bao gồm 12 nước có điều kiện địa lý, ngôn ngữ và lịch sử, quy mô và mức độ phát triển khác nhau. Các thành viên đều xem đây là một điểm độc đáo đáng trân trọng, bên cạnh đó cũng yêu cầu sự hợp tác chặt chẽ, xây dựng năng lực cho các nước ở trình độ phát triển thấp hơn. Trong một vài giai đoạn chuyển tiếp, TPP cho một số thành viên một khoảng thời gian cần thiết để nâng cao năng lực và trình độ.

TPP bao gồm 30 chương, đề cập đến thương mại và các vấn đề liên quan: Từ thương mại hàng hoá, hải quan, thuận lợi thương mại,  hàng rào kỹ thuật, đầu tư, dịch vụ, thương mại điện tử, mua sắm Chính phủ, sở hữu trí tuệ, lao động, môi trường…

Các nước cũng kỳ vọng thỏa thuận này sẽ giúp nâng cao mức sống của người dân, giảm nghèo, khuyến khích sự minh bạch, hiệu quả điều hành cũng như cải thiện việc bảo vệ người lao động, môi trường. Hiệp định cũng được xem là bước quan trong việc tiến gần tới mục tiêu thúc đẩy thương mại tự do trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Cơ hội: Tiếp cận thị trường toàn diện

TPP đưa ra chính sách miễn – giảm các hàng rào thuế quan và phi thuế quan với hầu hết các loại hàng hóa, dịch vụ và đầu tư. Cụ thể là về nguyên tắc xuất xứ, 12 nước thành viên TPP đã thống nhất về một bộ quy tắc xuất xứ chung để xác định một hàng hóa cụ thể “có xuất xứ” và do vậy được hưởng thuế quan ưu đãi trong TPP. Các nhà nhập khẩu sẽ có thể yêu cầu được hưởng ưu đãi về xuất xứ với điều kiện họ có các chứng từ chứng minh.

Thành lập ủy ban Doanh nghiệp vừa và nhỏ

Ủy ban này sẽ được họp định kỳ và xem xét những mức độ mà TPP có thể hỗ trợ, cân nhắc các cách thức để nâng cao những lợi ích của hiệp định và các nước thành viên, giám sát các hoạt động hợp tác hoặc nâng cao năng lực để hỗ trợ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ thông qua  tư vấn xuất khẩu, hỗ trợ, đào tạo cho doanh nghiệp vừa và nhỏ; chia sẻ thông tin; cấp vốn thương mại và các hoạt động khác.

Điều này là minh chứng cho mục đích đảm bảo các nền kinh tế ở tất cả các cấp độ phát triển và các doanh nghiệp thuộc mọi quy mô có thể được hưởng lợi từ thương mại.

Hàng rào kỹ thuật đối với thương mại (TBT)

Để cắt giảm chi phí và thời gian cho các doanh nghiệp TPP, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ, các thành viên TPP nhất trí các quy định giúp xóa bỏ các quy trình kiểm tra và chứng nhận trùng lặp đối với các sản phẩm, thiết lập quy trình dễ dàng hơn giúp các công ty tiếp cận thị trường các nước TPP.

Phòng vệ thương mại

Trong hiệp định TPP cho phép một thành viên thực hiện một số biện pháp tự vệ tạm thời trong một khoảng thời gian cụ thể nếu việc nhập khẩu tăng đột biến do kết quả của việc cắt giảm thuế được thực hiện theo hiệp định TPP đủ để gây ra thiệt hại nghiêm trọng đối với ngành sản xuất trong nước.
Các biện pháp này có thể được duy trì lên tới 2 năm, với việc gia hạn 1 năm, nhưng phải được tự do hóa dần dần nếu các biện pháp này đã kéo dài hơn một năm.

Thách thức Doanh nghiệp Nhà nước

Hiệp định TPP dành riêng một chương nói về doanh nghiệp Nhà nước, trong đó, xác định đây là những doanh nghiệp cung cấp dịch vụ công và các hoạt động khác. Doanh nghiệp Nhà nước trong TPP được đảm bảo có quyền tiến hành các hoạt động thương mại, trên cơ sở tính toán thương mại để cung cấp các dịch vụ công, nhưng không độc quyền và đảm bảo cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài.

Tòa án có quyền tài phán đối với các hoạt động thương mại của các doanh nghiệp, bảo đảm rằng các cơ quan hành chính quản lý một cách công bằng với tất cả các doanh nghiệp.

Chương này cũng quy định các trường hợp ngoại lệ cho doanh nghiệp Nhà nước không có ảnh hưởng trên thị trường TPP, cũng như những ngoại lệ cụ thể theo từng nước.

Cạnh tranh với hàng hóa nước ngoài

Vì hàng hóa sẽ được miễn – giảm thuế quan trong khu vực các nước thành viên, nên không khó đoán trước được thị trường tiêu dùng Việt Nam sẽ chào đón rất nhiều những hàng hóa có xuất xứ từ các nước thành viên. Đặc biệt khi người Việt Nam trước giờ vốn rất “sính hàng ngoại”, vậy với viễn cảnh như vậy, đâu là chỗ đứng của hàng Việt? Điều này thức thách các doanh nghiệp Việt Nam phải nỗ lực cải tiến sản phẩm, dịch vụ nhiều hơn.

Vấn đề lao động

Khi tham gia TPP thì sẽ tạo được thế để thu hút đầu tư nước ngoài, cụ thể là các doanh nghiệp lớn, tập đoàn lớn sẽ tạo nhiều việc làm có chất lượng cao hơn, đảm bảo cuộc sống tốt hơn cho người lao động. Thêm vào đó, hàm lượng chất xám trong lao động cũng sẽ cao hơn. Do đó cần đào tạo nguồn lao động không chỉ dồi dào về số lượng mà còn đòi hỏi nhiều về chất lượng. Tự bản thân người lao động cũng cần phải trau dồi, cải thiện kỹ năng, kiến thức, chuyên môn, tay nghề nhiều hơn nữa để có thể “dấn thân” vào guồng máy TPP.

Những thay đổi quan trọng của TPP

Điểm nhấn nổi bật sau những nỗ lực đàm phán của Mỹ (Hoa Kỳ) vào năm 2008, Quốc gia này đã rút khỏi TPP vào ngày 20/11/2017 khi tổng thống đắc cử của Mỹ Donald Trump ban hành quyết định.

Tháng 11/2017, tại Đà Nẵng, Việt Nam, 11 nước còn lại đã thống nhất đổi tên Hiệp định TPP thành Hiệp định CPTPP.

CPTPP là gì?

Ban biên tập: Ecci Việt Nam
References: vneconomy.vn, kinhdoanh.vnexpress.net